Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

vincire aliquem L

  • 1 catena

    cătēna, æ, f. [st2]1 [-] chaîne, entrave, liens, frein, barrière. [st2]2 [-] chaînette d'or ou d'argent. [st2]3 [-] série de choses liées entre elles, série, suite, enchaînement; gradation.    - in catenas conjicere: jeter dans les fers.    - alicui catenas injicere: enchaîner qqn.    - aliquem catenis vincire: enchaîner qqn.    - in catenis esse: être enchaîné.    - belua constricta legum catenis, Cic. Sest. 7.16: brute maintenue par la barrière des lois.
    * * *
    cătēna, æ, f. [st2]1 [-] chaîne, entrave, liens, frein, barrière. [st2]2 [-] chaînette d'or ou d'argent. [st2]3 [-] série de choses liées entre elles, série, suite, enchaînement; gradation.    - in catenas conjicere: jeter dans les fers.    - alicui catenas injicere: enchaîner qqn.    - aliquem catenis vincire: enchaîner qqn.    - in catenis esse: être enchaîné.    - belua constricta legum catenis, Cic. Sest. 7.16: brute maintenue par la barrière des lois.
    * * *
        Catena, catenae, pen. prod. Virgil. Une chaine.
    \
        Arcta seruari catena. Sil. Estre enchainé bien estroictement.
    \
        Graciles ex aere catenae. Ouid. Menues, Gresles.
    \
        Graues catenae. Ouid. Pesantes.
    \
        Multisonae catenae. Stat. Qui font grand bruit.
    \
        Compescere catena aliquem. Horat. L'enchainer.
    \
        Constrictus catenis. Cic. Enchainé.
    \
        Excussae catenae. Sen. Secouees.
    \
        Indere catenas captiuis. Plaut. Enchainer les prisonniers.
    \
        Iniicere catenas alicui. L'enchainer.
    \
        Insertare colla vel manus catenis. Stat. L'enchainer par le col, ou par les mains.
    \
        Inabrupta iungi catena. Statius. Estre uniz et conjoincts par amitié inseparable, S'entr'aimer indissolublement.
    \
        Laxare catenas. Lucan. Deschainer.
    \
        Soluere ex catenis. Author ad Herennium. Deschainer.
    \
        Vincire aliquem catenis. Ouid. Lier de chaines.

    Dictionarium latinogallicum > catena

  • 2 vincio

    vincĭo, īre, vinxi, vinctum - tr. - [st2]1 [-] lier, attacher, unir, ceindre. [st2]2 [-] lier de force, enchaîner, garrotter. [st2]3 [-] lier (les phrases).    - facinus est vincire civem Romanum, Cic. Verr. 2, 5, 66 § 170: c'est un crime que d'enchaîner un citoyen romain.    - vinctus + acc. de relation: [ceint relativement à].    - boves vincti cornua vittis, Ov. M. 7, 429: [boeufs ceints de bandelettes relativement aux cornes] = boeufs aux cornes ceintes de bandelettes.
    * * *
    vincĭo, īre, vinxi, vinctum - tr. - [st2]1 [-] lier, attacher, unir, ceindre. [st2]2 [-] lier de force, enchaîner, garrotter. [st2]3 [-] lier (les phrases).    - facinus est vincire civem Romanum, Cic. Verr. 2, 5, 66 § 170: c'est un crime que d'enchaîner un citoyen romain.    - vinctus + acc. de relation: [ceint relativement à].    - boves vincti cornua vittis, Ov. M. 7, 429: [boeufs ceints de bandelettes relativement aux cornes] = boeufs aux cornes ceintes de bandelettes.
    * * *
        Vincio, vincis, vinxi, vinctum, vincire. Virg. Lier, Garroter.
    \
        Catenis vincire aliquem. Ouid. Lier de chaines, Enchainer.
    \
        Tempora vincire floribus. Horatius. Couronner sa teste d'un chappeau de fleurs.
    \
        Vincire praesidiis locum. Cic. Le tenir et asseurer par garnisons, Le lier à soy.
    \
        Mentem vincire multo Lyaeo. Propert. Tant boire de vin, que l'esprit ne puisse faire son office, et ne soit point à delivre.
    \
        Foedere certo vinciri. Propert. Estre liez et obligez l'un à l'autre par ferme alliance.

    Dictionarium latinogallicum > vincio

  • 3 catena

    cătēna, ae, f. (once with num. distrib. as piur. tantum:

    trinis catenis vinctus,

    Caes. B. G. 1, 53) [Sanscr. kat, to fall away; cf. catax].
    I.
    A wooden bracket, brace, etc., for holding two beams together, Cato, R. R. 18, 9; Vitr. 7, 3; Pall. 1, 3, 1.—
    II. A.
    Used as a fetter, shackle, etc.; usu. in plur. (syn. vincula):

    catenis vincire aliquem,

    Plaut. Men. 1, 1, 3; Ov. M. 15, 601 al.:

    catenas indere alicui,

    Plaut. Capt. 1, 2, 3:

    in catenas conicere aliquem,

    Caes. B. G. 1, 47; Liv. 29, 21, 2:

    catenas inicere alicui,

    Cic. Verr. 2, 5, 41, § 106:

    in catenis aliquem Romam mittere,

    Liv. 29, 21, 12:

    in catenis aliquem per urbem ducere,

    id. 45, 40, 6:

    eximere se ex catenis,

    Plaut. Men. 1, 1, 8:

    rumpere catenas,

    Hor. S. 2, 7, 71:

    catenas alicui exsolvere,

    Tac. H. 3, 31 al. —In sing., Liv. 24, 34, 10; Cat. 64, 297; Verg. A. 6, 558; Hor. S. 1, 5, 65; Curt. 4, 3, 22; 7, 5, 36; Tac. A. 4, 28; 6, 14; Suet. Aug. 94; Sen. Ep. 9, 8; Plin. 34, 15, 43, § 150.—
    2.
    Of a chain stopping the entrance of a harbor:

    catena ferrea valde robusta,

    Amm. 26, 8, 8.—
    3.
    Trop., a constraint, fetter, barrier, bond:

    taetra belua, constricta legum sacratarum catenis,

    Cic. Sest. 7, 16:

    compesce animum frenis, catenā,

    Hor. Ep. 1, 2, 63:

    validā teneamur catenā,

    Tib. 4, 5, 15; 4, 1, 117:

    splendidiore nunc eos catenā sed multo graviore vinctos esse, quam cum, etc.,

    Liv. 35, 38, 10:

    qui ad superiora progressus est.. laxam catenam trahit nondum liber,

    Sen. Vit. Beat. 16, 3; id. Tranq. 10, 3.—
    B.
    A chain of gold or silver worn by women as an ornament, Plin. 33, 3, 12, § 40; Paul. Sent. 3, 6, 84.—
    C.
    A series of things connected together, a chain, series, Lucr. 6, 910 (but id. 2, 630, is a false reading for quod armis; v. Lachm.).—
    D.
    Trop.:

    (praecepta oratoria) in catenas ligare,

    Quint. 5, 14, 32.

    Lewis & Short latin dictionary > catena

  • 4 laxe

    laxē [ laxus ]
    1) широко, обширно, просторно, на большом пространстве (habitare C; vagari PM); далеко ( distare PM)
    2) слабо, свободно, не туго ( vincire aliquem L)
    3) без принуждений, без стеснений, вольно ( vivere L)
    4) постепенно, не сразу, мало-помалу ( aliquid curare C)

    Латинско-русский словарь > laxe

  • 5 ferrum

    1) железо. ferri fodinae (1. 13 § 5 D. 7 1);

    oковы: ferro vincire aliquem (Paul. I, 5 § 9. 1. 13 C. Th. 1, 5. 1 1 § 1 C. Th. 5, 9).

    2) железное орудие, особ. меч, ad manus aut ad ferrum venire (1. 11 § 2 D. 48, 19);

    cum ferro aggredi (1. 28 § 10 eod. 1 5 pr. D. 9, 2. 1. 8 § 4 D. 28, 1).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > ferrum

  • 6 Околдовывать

    - excantare; praecantare; larvare; vincire; aliquem fascinare / effascinare / fascino afficere / veneficiis irretire;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Околдовывать

  • 7 vincio

    vincĭo, vinxi, vinctum ( part. vinciturus, Petr. 45, 10), 4, v. a., to bind, to bind or wind about; to fetter, tie, fasten; to surround, encircle, etc. (class., esp. in the trop. sense; syn.: ligo, necto, constringo).
    I.
    Lit.:

    illum aput te vinctum adservato domi,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 95; 4, 4, 98; Ter. And. 5, 2, 24:

    hunc abduce, vinci, quaere rem,

    id. Ad. 3, 4, 36:

    fratres meos in vincula conjecit. Cum igitur eos vinxerit, etc.,

    Cic. Dejot. 7, 22:

    facinus est vincire civem Romanum,

    id. Verr. 2, 5, 66, § 170:

    equites Romani vincti Apronio traditi sunt,

    id. ib. 2, 3, 14, §

    37: trinis catenis vinctus,

    Caes. B. G. 1, 53:

    post terga manus,

    Verg. A. 11, 81:

    rotas ferro,

    Quint. 1, 5, 8:

    ulmum appositis vitibus,

    Ov. H. 5, 47:

    alte suras purpureo cothurno,

    Verg. A. 1, 337:

    tempora novis floribus,

    Hor. C. 4, 1, 32.—In a Greek construction:

    boves vincti cornua vittis,

    Ov. M. 7, 429:

    anule, formosae digitum vincture puellae,

    about to encircle, id. Am. 2, 15, 1.—
    B.
    In partic.
    1.
    To compress, lace:

    demissis umeris esse, vincto pectore, ut, gracilae sient,

    i. e. tightly laced, Ter. Eun. 2, 3, 23.—
    2.
    To compass, surround, guard, mid.:

    Caesarem quidem aiunt acerrime dilectum habere, loca occupare, vinciri praesidiis,

    Cic. Att. 7, 18, 2 B. and K. (al. vincire, i. e. loca).—
    3.
    To make firm, harden, fix, fasten:

    humus vincta pruinā,

    Petr. 123 (but the true reading, Ov. P. 2, 2, 96, is juncta; so Sall. C. 55, 4).—
    II.
    Trop., to bind, fetter, confine, restrain, attach:

    vi Veneris vinctus,

    Plaut. Trin. 3, 2, 32:

    religione vinctus astrictusque,

    Cic. Verr. 2, 4, 42, § 90; cf.:

    si turpissime se illa pars animi geret... si vinciatur et constringatur amicorum propinquorumque custodiis,

    id. Tusc. 2, 21, 48.—Of sleep, etc.:

    nisi vinctos somno velut pecudes trucidandos tradidero,

    Liv. 5, 44, 7:

    ut somno vincta jacebas,

    Ov. M. 11, 238:

    in plaustra somno vinctos coniciunt,

    Tac. A. 1, 65:

    mentem multo Lyaeo,

    Prop. 3, 5 (4, 4), 21:

    inimica ora (magicis artibus),

    Ov. F. 2, 581:

    lectum certo foedere,

    Prop. 3, 20, 21 (4, 19, 11):

    spadonis animum stupro,

    Tac. A. 4, 10:

    esse tuam vinctam numine teste fidem,

    Ov. H. 20, 212:

    aliquem pacto matrimonio,

    Tac. A. 6, 45.—Of speech:

    membra (orationis) sunt numeris vincienda,

    i. e. arranged rhythmically, Cic. de Or. 3, 49, 190:

    verba vincta, oratio vincta (opp. soluta),

    Quint. 11, 2, 47; 9, 4, 19.

    Lewis & Short latin dictionary > vincio

  • 8 Обязать

    - damnare (aliquem aliquid dare); tenere (aliquem lege, foedere; jure jurando); stipulari; obligare; obstringere; vincire; devincire; nectere;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Обязать

  • 9 lorum

    lōrum, i ( lōrus, i, m., Petr. 57, 8; App. M. 3, p. 135, 13; Schol. ap. Juv. 6, 480), n. [for vlorum, from a ground-form vlārom; Gr. eulêra, reins; root perh. val-; cf. volvo], a thong.
    I.
    Lit.:

    vincire vis? en ostendo manus: tu habes lora,

    Plaut. Ep. 5, 2, 18: vis subigit verum fateri;

    ita lora laedunt brachia,

    id. Truc. 4, 3, 9; Liv. 9, 10:

    celsa lorum cervice ferentem,

    a leash, Grat. Cyn. 213; Plin. 8, 40, 61, § 147:

    sella loris intenta,

    Quint. 6, 3, 25:

    arcano sacra ferens nutantia loro,

    Juv. 2, 125.—
    B.
    In gen., leather:

    signum de paupere loro,

    Juv. 5, 165.—
    II.
    Transf., plur.: lōra, the reins of a bridle:

    loris ducere equos,

    Liv. 35, 34:

    lora dare,

    to give the reins to the horses, slacken the reins, Verg. G. 3, 107:

    lora tende,

    draw the reins tight, Ov. Am. 3, 2, 72:

    fortius uti loris,

    id. M. 2, 127:

    lora remisit,

    id. ib. 2, 200:

    Automedon lora tenebat,

    Juv. 1, 61.—
    B.
    A whip, lash, scourge:

    quin loris caedite, si lubet,

    Plaut. Merc. 5, 4, 42; id. Ps. 1, 2, 12:

    loris uri,

    Hor. Ep. 1, 16, 47:

    loris caedere aliquem,

    Cic. Phil. 8, 8; Quint. 5, 10, 88:

    loris rumpere aliquem,

    Dig. 47, 10, 15; Juv. 6, 414.—
    C.
    The girdle of Venus:

    dixit et arcano percussit pectora loro,

    Mart. 6, 21, 9.—
    D.
    The leathern bulla, worn by children of the poorer class, Juv. 5, 165; v. bulla.—
    E.
    = membrum virile, Petr. 13; Mart. 7, 58, 3; 10, 55, 5.—
    F.
    A slender vinebranch, Plin. 14, 1, 3, § 11.—
    G.
    Lorum vomitorium, a thong thrust into the throat to produce vomiting, Scrib. Comp. 180.

    Lewis & Short latin dictionary > lorum

  • 10 lorus

    lōrum, i ( lōrus, i, m., Petr. 57, 8; App. M. 3, p. 135, 13; Schol. ap. Juv. 6, 480), n. [for vlorum, from a ground-form vlārom; Gr. eulêra, reins; root perh. val-; cf. volvo], a thong.
    I.
    Lit.:

    vincire vis? en ostendo manus: tu habes lora,

    Plaut. Ep. 5, 2, 18: vis subigit verum fateri;

    ita lora laedunt brachia,

    id. Truc. 4, 3, 9; Liv. 9, 10:

    celsa lorum cervice ferentem,

    a leash, Grat. Cyn. 213; Plin. 8, 40, 61, § 147:

    sella loris intenta,

    Quint. 6, 3, 25:

    arcano sacra ferens nutantia loro,

    Juv. 2, 125.—
    B.
    In gen., leather:

    signum de paupere loro,

    Juv. 5, 165.—
    II.
    Transf., plur.: lōra, the reins of a bridle:

    loris ducere equos,

    Liv. 35, 34:

    lora dare,

    to give the reins to the horses, slacken the reins, Verg. G. 3, 107:

    lora tende,

    draw the reins tight, Ov. Am. 3, 2, 72:

    fortius uti loris,

    id. M. 2, 127:

    lora remisit,

    id. ib. 2, 200:

    Automedon lora tenebat,

    Juv. 1, 61.—
    B.
    A whip, lash, scourge:

    quin loris caedite, si lubet,

    Plaut. Merc. 5, 4, 42; id. Ps. 1, 2, 12:

    loris uri,

    Hor. Ep. 1, 16, 47:

    loris caedere aliquem,

    Cic. Phil. 8, 8; Quint. 5, 10, 88:

    loris rumpere aliquem,

    Dig. 47, 10, 15; Juv. 6, 414.—
    C.
    The girdle of Venus:

    dixit et arcano percussit pectora loro,

    Mart. 6, 21, 9.—
    D.
    The leathern bulla, worn by children of the poorer class, Juv. 5, 165; v. bulla.—
    E.
    = membrum virile, Petr. 13; Mart. 7, 58, 3; 10, 55, 5.—
    F.
    A slender vinebranch, Plin. 14, 1, 3, § 11.—
    G.
    Lorum vomitorium, a thong thrust into the throat to produce vomiting, Scrib. Comp. 180.

    Lewis & Short latin dictionary > lorus

  • 11 защищать

    defendere, o, ndi, nsum; praesidēre [e]o, sedi, sessum (alicui rei, aliquid; Juno, quae toris praesidet maritis; urbi; agros suos); esse, sum, fui [adesse]; praeesse; vindicare, 1 (civem a miseriis; aliquem a verberibus; aliquem Grajorum armis); tegere, xi, ctum (se jure legum); contegere; protegere; saepire, 4; vallare, 1; vincire, 4; praemunire, 4; emunire, 4; obumbrare, 1; orare, 1; prohibēre [e]o, ui, itum

    • защищать свою точку зрения suam opinionem defendere

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > защищать

  • 12 jugum

    ī n. [одного корня с jungo ]
    2) парная запряжка, пара (волов, лошадей) ( multis jugis arare C); пара, парочка (j. impiorum C; j. aquilarum PM)
    3) чета, супруги (par j. M)
    5) узы (j. caritatis VM); тяготы, бремя (ferre j. parĭter H)
    6) иго, рабство
    aliquem jugo premĕre V — порабощать кого-л.
    j. exuĕre L, jugo se exuere L, j. excutĕre PJ, Tсвергнуть (стряхнуть) иго рабства
    7) поперечина, перекладина, поперечный брус, Vr, Col
    8) иго (воротца из двух вертикальных копий, воткнутых в землю, и одного горизонтального, под которым римляне заставляли пройти побеждённых в знак их покорности) (sub j. или sub jugo mittĕre C, L etc. и sub jugo abire L)
    перен. sub j. mittere — преодолевать, подавлять ( calamitates terroresque Sen)
    10) коромысло (для ношения тяжестей) Vr
    13) горная цепь, кряж, хребет (j. Alpium L); вершина (summum j. montis Cs)

    Латинско-русский словарь > jugum

  • 13 numerus

    ī m.
    1) составная часть, член, элемент
    omnibus numeris C, PJ, Q (omni numero C) — во всех отношениях
    2) соразмерность, размеренность, ритмичность, ритм, такт
    in (ad) numerum Cв такт (ср. 7.)
    3) созвучие, благозвучие, гармония
    numeris vincire C — делать стройным, подчинять гармонии
    4) такт, тактичность
    5) музыка, мелодия, напев ( numeros intendere nervis V)
    6) (тж. numeri poëtici Col) стих, стихотворный размер, стопа
    7) число (мат. и грам.), количество (n. innumeralis Lcr; n. militum C, Nep, Dig; n. frumenti C)
    numerum inire C, L, QC, Sen — производить подсчёт, подсчитывать, считать
    numero aliquid comprehendere V — определять численность чего-л., подсчитывать что-л.
    suum numerum habere C — быть полным (укомплектованным), иметь надлежащее число
    numero — числом, всего ( classis mille numero navium C)
    ad numerum C, Cs, L etc. — в необходимом количестве, но тж. поровну ( ad numerum aliquid dividere Pt — ср. тж. 2.)
    extra numerum esse Plбыть излишним или не приниматься в расчёт
    in numero esse C, Cs etc. — принадлежать к (числу), но тж. Dig состоять на действительной военной службе
    (in) numero amicorum ducere Cs (habere C, Cs, referre Sl, reponere C) — считать другом
    8) толпа, множество (n. hominum C etc.); презр. ничтожества
    nos n. sumus H — мы (римская молодёжь) — ничтожные люди
    9) преим. pl. арифметика, тж. астрономия (ab aliquo numeros et caelestia accipere C)
    10) pl. игральные кости ( numeros manu jactare O)
    12) промежуток, интервал ( pares numeri V)
    13) воинская часть, войсковое подразделение ( sparsi per provinciam numeri T)
    (тж. militaris n. Amm) когорта ( numeri legionum T)
    14) pl. список, перечень ( nomen in numeros referre PJ)
    15) положение, значение, достоинство, авторитет
    (in) aliquo numero esse C, Cs (obtinere aliquem numerum C) — иметь какое-л. значение (иметь влияние, пользоваться уважением)
    (in) numero obsĭdum Csв числе или в качестве заложников
    16) pl. должность, функция, роль ( alicui numeros suos eripere O)

    Латинско-русский словарь > numerus

  • 14 pone

    I pōne adv.
    назади, позади, сзади (et ante et p. moveri C); назад (p. jacĕre VF)
    II pōne praep. cum acc.
    позади, за (p. aliquem Pl etc.; manūs p. tergum vincire T)
    III pōne imper. к pono

    Латинско-русский словарь > pone

  • 15 stamen

    Латинско-русский словарь > stamen

  • 16 numerus

    numerus, ī, m. (aus *nomesos; vgl. νέμω, νομή), die Zahl, I) eig. u. meton.: A) eig.: 1) im allg., die Zahl als Bezeichnung der Vielheit, numerus minimus, Liv.: numero comprehendere res, zählen, Verg.: numerum subducere, Catull.: numerum inire, eine Zählung vornehmen, Caes.: so auch inire numerum interfectorum, copiarum, Liv. u. Curt.: numerum subtiliter exsequi, genau angeben, Liv.: neque quam multae species nec nomina quae sint, est numerus, kann gezählt werden, Verg.: tum deinceps proximi cuiusque collegii... in sortem coicerentur, quoad is numerus effectus esset, quem ad numerum in provincias mitti oporteret, SC. bei Cael. in Cic. ep. 8, 8. § 8. – 2) insbes.: a) eine bestimmte Zahl, Anzahl, Reihe, piratarum, Cic.: supplevere ceteri numerum, Liv.: navis habet suum numerum, seine gehörige Ladung, Anzahl an Mannschaft, Cic.: ad numerum esse, mitti, in der gehörigen Zahl, vollständig, Cic.: alios in numerum (um die Zahl voll zu machen) relinquere, Sen.: haec sunt tria numero, an der Zahl, im ganzen, in Summa, Cic.: so auch numero quadraginta, Sall.: quingenti numero, Tac.: pauci numero, Tac.: multi numero, Apul. – referre in deorum numero, unter der Zahl der G. anführen, Cic. (hingegen referre in deorum numerum = unter die Zahl der Götter versetzen, Suet.): so auch in deorum numero habere, Cic.: haberi in numero disertorum, Cic., in septem sapientum numero, Nep.: ducere in numero hostium, Caes.: sidera in numero deorum reponere, Cic.: qui est eo numero, qui habiti sunt etc., Cic.: hunc ad tuum (= tuorum) numerum ascribito, Cic.: ascribe me talem (i.e. talium) in numerum, Cic. – b) ( wie ἀριθμός) eine unbestimmte Anzahl, Menge, Vorrat, Masse, ein Haufen, hominum, Cic.: copiarum, Nep.: maximus numerus vini, Vorrat, Menge, Cic.: innumerabilis frumenti numerus, Cic.: nec fuit in numero (sc. hominum), hat nie gelebt, Lucr. – c) als milit. t. t. der Kaiserzeit = eine Abteilung Soldaten u. Truppenabteilung, eine Schar (Kohorte, Turme), multi numeri militum, Ulp. dig.: distribuere in numeros, Plin. ep.: sparsi per provinciam numeri, Tac.: militaris tribunus fuit et multos egit numeros, Capit. – d) ( wie ἀριθμός) die bloße Zahl, im Ggstz. zum eigentlichen Wesen, Werte, nos numerus sumus, sind eine bloße Zahl, eine bloße Null, Hor. ep. 1, 2, 27. – e) als gramm. t. t., der Numerus (Singular, Dual, Plural), Varro LL., Quint. u. spät. Gramm. – B) meton., Plur. numeri = 1) die mit Zahlen bezeichneten Würfel, numeros manu iactabit eburnos, Ov. art. am. 2, 203: tres iactet numeros, ibid.3, 355. – 2) ein Verzeichnis, Register, griech. κατάλογος, a) der Soldaten, die Rolle, Musterrolle, Liste, nomen in numeros referre, Plin. ep.: in numeris esse, ICt.: amputare numeros legionum auxiliorumque, die Kopfzahl, Stärke der Legionen und Hilfstruppen, Tac.: dah. Er. extra numerum es mihi (du kommst bei mir nicht in Betracht [s. no. II, 3], u. im militär. Sinne = bist mir überzählig). Pe. idem istuc aliis adscriptivis ad legionem fieri solet, Plaut. Men. 183. – b) der Zivil- u. Militärbeamten, das Verzeichnis, die Matrikel, Cod. Iust. 12, 7, 2. – 3) die Mathematik, Astrologie, Cic. u.a. – poet. auch im Sing., Claud. cons. Mall. 130. – II) übtr.: 1) übh. der Teil eines Ganzen, animalia trunca suis numeris, Ov.: elegans omni numero (in jeder Beziehung) poëma, Cic.: officium omnes numeros habet, ist vollkommen, Cic.: expletus omnibus suis numeris et partibus, Cic. od., numeris omnibus absolutus, Plin. ep., vollständig nach allen seinen Teilen, vollkommen: u. so omnibus oratoriis numeris absolutus, in jeder rednerischen Hinsicht, Quint.: quid omnibus numeris (in allen Stücken, in jeder Hinsicht) praestantius? Quint. – 2) der Teil eines gleichmäßig geteilten Ganzen, ein bestimmter, abgemessener Teil, a) eines Monats, luna alternis mensibus XXX implebit numeros, alternis vero detrahet singulos, Zeitabschnitte, Tage, Plin. 18, 325. – b) eines musikalischen Stückes, die Takte, Cic.: dah. die Musik, die Töne, Melodie, Verg. u. Ov.: numeri poëtici, Ggstz. prosa oratio, Colum. poët. – c) des Tanzes od. der Bewegung des Körpers, der Takt, in numerum exsultant, Lucr.: tris tantum ad numeros Satyri moveare Bathylli, Pers.: histrio si paulum se movit extra numerum, etwas aus dem Takte kam, Cic.: so extra numerum procedere, Lucr.: übtr., nil extra numerum fecisse modumque, Taktloses (Unschickliches), Hor. ep. 1, 18, 59: haec tibi laudatio procedat in numerum, nach dem Takte = in gehöriger Weise, nach Wunsch, Cic. Verr. 4, 20. – d) Plur. numeri, die taktmäßigen, regelmäßigen Bewegungen der Athleten bei ihren Wettkämpfen, etwa die Wendungen, Gänge, Quint.: verb. numeri nexusque, Sen.; vgl. Frotscher Quint. 10, 1, 4. – e) in einem Gedichte, ein Versglied, Versfuß, numeri ac modi, Cic.: dah. poet., numeri graves, heroische Verse, Ov.: numeri impares, elegische Verse, Ov. – f) in der Rede, die Abgemessenheit, der Rhythmus, die Harmonie, der Wohlklang, oratorius (Ggstz. poëticus), Cic.: membra numeris vincire, an Rhythmen binden, Cic. – 3) die Reihe, der Rang, Platz, die Stelle, Geltung, in aliquo numero et honore esse, Caes.: nullo in oratorum numero, kein Redner von Bedeutung, Cic.: obtinere aliquem numerum, Cic.: alqm numero aliquo putare, achten, schätzen, Cic.: hunc in numerum non repono, dieser kommt nicht in Betracht, Cic.: extra numerum es mihi, im Doppelsinne, s. oben no. I, B, 2, a. – dah. numero od. in numero, anstatt, wie, als, missis legatorum numero centurionibus, in der Eigenschaft von Gesandten, als Gesandte, Caes.: parentis numero esse, Cic.: in deorum numero venerandus, Cic. – 4) numerus od. numeri, die Ordnung, Regel, ad numeros quidque suos exigere, Ov.: in numerum od. numero, regelmäßig, Verg. – 5) die Pflicht, das Amt, numeros principis implere, Auct. cons. ad Liv.: Veneri numeros suos eripere, Ov. – 6) ein wohl berechneter Beweggrund, compulit autem ad hoc consilium non solum consensus senatus, quamquam hic maxime, verum et alii quidem minores sed tamen numeri, Plin. ep. 3, 4, 5. – / Zsgz: Genet. Plur. numerûm, Petron. 63, 3.

    lateinisch-deutsches > numerus

  • 17 einschränken

    einschränken, circumscribere. – moderari alqd (ermäßigen, auf ein gewisses Maß herabsetzen, z.B. honores). – temperare alqd od. modum alcis rei (etw. auf das gehörige Maß, in das gehörige Verhältnis setzen). – modum adhibere od. modum imponere od. modum facere od. modum aliquem et finem facere alci rei od. mit Genet. Gerund. (ein Maß, Maß und Ziel setzen, eine Beschränkung eintreten lassen für etw.). – coërcere (in Schranken halten, im Zaume halten, z.B. luxuriam muliebrem). – reprimere (in die gehörigen Schranken zurückweisen); verb. coërcere reprimereque. – restringere (gleichsam straff anziehen, kurz halten). – eine Sache auf etwas ei., temperare alqd alqā re: auf etwas eingeschränkt sein, contineri alqā re; inclusum esse alqo loco (auf eine Örtlichkeit, z.B. Africae litoribus): die Begierden ei., cupiditates moderari, coërcere; cupiditatibus modum facere (auch von den Gesetzen). etwas durch strenge Gesetzeei., vincire alqd severis legibus: den Aufwand ei., modum facere sumptibus (auch von Gesetzen); sumptus circumcīdere, minuere, remittere: jmd. ei, [706] alqm coërcere, continere. circumscribere (in seiner Freiheit, Lebensweise etc.); alqm parce habere. alqm arte colere (im Unterhalt); in breve tempus conicere alqm (in seiner Zeit beschränken). – sich einschrparce vivere. modum facere sumptibus. sumptus minuere (hinsichtlich des Aufwands); modeste od. continenter od. sobrie vivere (in der Lebensweise übh.). – eingeschränkte Lage, Umstände, res contractae od. angustae.

    deutsch-lateinisches > einschränken

  • 18 numerus

    numerus, ī, m. (aus *nomesos; vgl. νέμω, νομή), die Zahl, I) eig. u. meton.: A) eig.: 1) im allg., die Zahl als Bezeichnung der Vielheit, numerus minimus, Liv.: numero comprehendere res, zählen, Verg.: numerum subducere, Catull.: numerum inire, eine Zählung vornehmen, Caes.: so auch inire numerum interfectorum, copiarum, Liv. u. Curt.: numerum subtiliter exsequi, genau angeben, Liv.: neque quam multae species nec nomina quae sint, est numerus, kann gezählt werden, Verg.: tum deinceps proximi cuiusque collegii... in sortem coicerentur, quoad is numerus effectus esset, quem ad numerum in provincias mitti oporteret, SC. bei Cael. in Cic. ep. 8, 8. § 8. – 2) insbes.: a) eine bestimmte Zahl, Anzahl, Reihe, piratarum, Cic.: supplevere ceteri numerum, Liv.: navis habet suum numerum, seine gehörige Ladung, Anzahl an Mannschaft, Cic.: ad numerum esse, mitti, in der gehörigen Zahl, vollständig, Cic.: alios in numerum (um die Zahl voll zu machen) relinquere, Sen.: haec sunt tria numero, an der Zahl, im ganzen, in Summa, Cic.: so auch numero quadraginta, Sall.: quingenti numero, Tac.: pauci numero, Tac.: multi numero, Apul. – referre in deorum numero, unter der Zahl der G. anführen, Cic. (hingegen referre in deorum numerum = unter die Zahl der Götter versetzen, Suet.): so auch in deorum numero habere, Cic.:
    ————
    haberi in numero disertorum, Cic., in septem sapientum numero, Nep.: ducere in numero hostium, Caes.: sidera in numero deorum reponere, Cic.: qui est eo numero, qui habiti sunt etc., Cic.: hunc ad tuum (= tuorum) numerum ascribito, Cic.: ascribe me talem (i.e. talium) in numerum, Cic. – b) ( wie ἀριθμός) eine unbestimmte Anzahl, Menge, Vorrat, Masse, ein Haufen, hominum, Cic.: copiarum, Nep.: maximus numerus vini, Vorrat, Menge, Cic.: innumerabilis frumenti numerus, Cic.: nec fuit in numero (sc. hominum), hat nie gelebt, Lucr. – c) als milit. t. t. der Kaiserzeit = eine Abteilung Soldaten u. Truppenabteilung, eine Schar (Kohorte, Turme), multi numeri militum, Ulp. dig.: distribuere in numeros, Plin. ep.: sparsi per provinciam numeri, Tac.: militaris tribunus fuit et multos egit numeros, Capit. – d) ( wie ἀριθμός) die bloße Zahl, im Ggstz. zum eigentlichen Wesen, Werte, nos numerus sumus, sind eine bloße Zahl, eine bloße Null, Hor. ep. 1, 2, 27. – e) als gramm. t. t., der Numerus (Singular, Dual, Plural), Varro LL., Quint. u. spät. Gramm. – B) meton., Plur. numeri = 1) die mit Zahlen bezeichneten Würfel, numeros manu iactabit eburnos, Ov. art. am. 2, 203: tres iactet numeros, ibid.3, 355. – 2) ein Verzeichnis, Register, griech. κατάλογος, a) der Soldaten, die Rolle, Musterrolle, Liste, nomen in numeros referre, Plin. ep.: in numeris esse, ICt.: amputare numeros legionum au-
    ————
    xiliorumque, die Kopfzahl, Stärke der Legionen und Hilfstruppen, Tac.: dah. Er. extra numerum es mihi (du kommst bei mir nicht in Betracht [s. no. II, 3], u. im militär. Sinne = bist mir überzählig). Pe. idem istuc aliis adscriptivis ad legionem fieri solet, Plaut. Men. 183. – b) der Zivil- u. Militärbeamten, das Verzeichnis, die Matrikel, Cod. Iust. 12, 7, 2. – 3) die Mathematik, Astrologie, Cic. u.a. – poet. auch im Sing., Claud. cons. Mall. 130. – II) übtr.: 1) übh. der Teil eines Ganzen, animalia trunca suis numeris, Ov.: elegans omni numero (in jeder Beziehung) poëma, Cic.: officium omnes numeros habet, ist vollkommen, Cic.: expletus omnibus suis numeris et partibus, Cic. od., numeris omnibus absolutus, Plin. ep., vollständig nach allen seinen Teilen, vollkommen: u. so omnibus oratoriis numeris absolutus, in jeder rednerischen Hinsicht, Quint.: quid omnibus numeris (in allen Stücken, in jeder Hinsicht) praestantius? Quint. – 2) der Teil eines gleichmäßig geteilten Ganzen, ein bestimmter, abgemessener Teil, a) eines Monats, luna alternis mensibus XXX implebit numeros, alternis vero detrahet singulos, Zeitabschnitte, Tage, Plin. 18, 325. – b) eines musikalischen Stückes, die Takte, Cic.: dah. die Musik, die Töne, Melodie, Verg. u. Ov.: numeri poëtici, Ggstz. prosa oratio, Colum. poët. – c) des Tanzes od. der Bewegung des Körpers, der Takt, in numerum exsul-
    ————
    tant, Lucr.: tris tantum ad numeros Satyri moveare Bathylli, Pers.: histrio si paulum se movit extra numerum, etwas aus dem Takte kam, Cic.: so extra numerum procedere, Lucr.: übtr., nil extra numerum fecisse modumque, Taktloses (Unschickliches), Hor. ep. 1, 18, 59: haec tibi laudatio procedat in numerum, nach dem Takte = in gehöriger Weise, nach Wunsch, Cic. Verr. 4, 20. – d) Plur. numeri, die taktmäßigen, regelmäßigen Bewegungen der Athleten bei ihren Wettkämpfen, etwa die Wendungen, Gänge, Quint.: verb. numeri nexusque, Sen.; vgl. Frotscher Quint. 10, 1, 4. – e) in einem Gedichte, ein Versglied, Versfuß, numeri ac modi, Cic.: dah. poet., numeri graves, heroische Verse, Ov.: numeri impares, elegische Verse, Ov. – f) in der Rede, die Abgemessenheit, der Rhythmus, die Harmonie, der Wohlklang, oratorius (Ggstz. poëticus), Cic.: membra numeris vincire, an Rhythmen binden, Cic. – 3) die Reihe, der Rang, Platz, die Stelle, Geltung, in aliquo numero et honore esse, Caes.: nullo in oratorum numero, kein Redner von Bedeutung, Cic.: obtinere aliquem numerum, Cic.: alqm numero aliquo putare, achten, schätzen, Cic.: hunc in numerum non repono, dieser kommt nicht in Betracht, Cic.: extra numerum es mihi, im Doppelsinne, s. oben no. I, B, 2, a. – dah. numero od. in numero, anstatt, wie, als, missis legatorum numero centurionibus, in der Eigenschaft von Gesand-
    ————
    ten, als Gesandte, Caes.: parentis numero esse, Cic.: in deorum numero venerandus, Cic. – 4) numerus od. numeri, die Ordnung, Regel, ad numeros quidque suos exigere, Ov.: in numerum od. numero, regelmäßig, Verg. – 5) die Pflicht, das Amt, numeros principis implere, Auct. cons. ad Liv.: Veneri numeros suos eripere, Ov. – 6) ein wohl berechneter Beweggrund, compulit autem ad hoc consilium non solum consensus senatus, quamquam hic maxime, verum et alii quidem minores sed tamen numeri, Plin. ep. 3, 4, 5. – Zsgz: Genet. Plur. numerûm, Petron. 63, 3.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > numerus

  • 19 altus

    1.
    altus, a, um, participle from alo., lit., grown or become great, great (altus ab alendo dictus, Paul. ex Fest. p. 7 Müll.; cf. the Germ. gross with the Engl. grow), a polar word meaning both high and deep.
    A.
    Seen from below upwards, high.
    I.
    Lit.: IN ALTOD MARID PVCNANDOD, etc., Columna Duilii; so, maria alta, Liv. Andron. ap. Macr. S. 6, 5, 10; id. ib. ap. Prisc. p. 725 P.: aequor, Pac. ap. Varr. L. L. 7, § 23 Müll.: parietes, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44:

    sub ramis arboris altae,

    Lucr. 2, 30:

    acervus,

    id. 3, 198 al.:

    columellam tribus cubitis ne altiorem,

    Cic. Leg. 2, 26, 66:

    altior illis Ipsa dea est colloque tenus supereminet omnes,

    taller, Ov. M. 3, 181:

    altis de montibus,

    Verg. E. 1, 83:

    umbras Altorum nemorum,

    Ov. M. 1, 591 al. —With the acc. of measure:

    clausi lateribus pedem altis,

    a foot high, Sall. H. Fragm. 4, 39 Gerl.; cf. Lind. C. Gr. I. p. 215.—With gen.:

    triglyphi alti unius et dimidiati moduli, lati in fronte unius moduli,

    Vitr. 4, 3:

    majorem turrim altam cubitorum CXX.,

    id. 10, 5:

    alta novem pedum,

    Col. 8, 14, 1:

    singula latera pedum lata tricenum, alta quinquagenum,

    Plin. 36, 13, 19, § 4.—
    II.
    Trop., high, lofty, elevated, great, magnanimous, high-minded, noble, august, etc.:

    altissimus dignitatis gradus,

    Cic. Phil. 1, 6, 14; so id. Clu. 55; id. Dom. 37.—Of mind or thought:

    te natura excelsum quendam videlicet et altum et humana despicientem genuit,

    Cic. Tusc. 2, 4, 11:

    homo sapiens et altā mente praeditus,

    highminded, id. Mil. 8:

    qui altiore animo sunt,

    id. Fin. 5, 20, 57 al. —So of gods, or persons elevated in birth, rank, etc.;

    also of things personified: rex aetheris altus Juppiter,

    Verg. A. 12, 140:

    Apollo,

    id. ib. 10, 875:

    Caesar,

    Hor. C. 3, 4, 37:

    Aeneas, i. e. deā natus,

    id. S. 2, 5, 62:

    Roma,

    Ov. Tr. 1, 3, 33:

    Carthago,

    Prop. 2, 1, 23 al. —Of the voice, high, shrill, loud, clear:

    Conclamate iterum altiore voce,

    Cat. 42, 18:

    haec fatus altā voce,

    Sen. Troad. 196:

    altissimus sonus,

    Quint. 11, 3, 23 (cf.:

    vox magna,

    Ov. Tr. 4, 9, 24; Juv. 4, 32).— Subst.: altum, i, n., a height:

    sic est hic ordo (senatorius) quasi propositus atque editus in altum,

    on high, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 98:

    aedificia in altum edita,

    Tac. H. 3, 71:

    quidquid in altum Fortuna tulit, ruitura levat,

    Sen. Agam. 100.—Esp.
    (α).
    (Sc. caelum.) The height of heaven, high heaven, the heavens:

    ex alto volavit avis,

    Enn. Ann. 1, 108:

    haec ait, et Maiā genitum demisit ab alto,

    Verg. A. 1, 297.—Still more freq.,
    (β).
    (Sc. mare.) The high sea, the deep, the sea: rapit ex alto navīs velivolas, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 1, 224:

    ubi sumus provecti in altum, capiunt praedones navem illam, ubi vectus fui,

    Plaut. Mil. 2, 1, 39; so id. Men. 1, 2, 2; id. Rud. prol. 66; 2, 3, 64:

    terris jactatus et alto,

    Verg. A. 1, 3:

    in altum Vela dabant,

    id. ib. 1, 34:

    collectae ex alto nubes,

    id. G. 1, 324:

    urget ab alto Notus,

    id. ib. 1, 443 al.:

    alto mersā classe,

    Sil. 6, 665:

    ab illā parte urbis navibus aditus ex alto est,

    Cic. Verr. 2, 5, 32:

    in alto jactari,

    id. Inv. 2, 31, 95:

    naves nisi in alto constitui non poterant,

    Caes. B. G. 4, 24:

    naves in altum provectae,

    id. ib. 4, 28: scapha in altum navigat, Sall. Fragm.—So in the plur.:

    alta petens,

    Verg. A. 7, 362.— Trop.:

    quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

    Plaut. As. 1, 3, 6:

    imbecillitas... in altum provehitur imprudens,

    Cic. Tusc. 4, 18, 42:

    te quasi quidam aestus ingenii tui in altum abstraxit,

    id. de Or. 3, 36, 145.—
    B.
    Seen from above downwards, deep, profound.
    I.
    Lit. (hence sometimes opp. summus): Acherusia templa alta Orci, salvete, Enn. ap. Varr. L. L. 7, 2, 81; Cic. Tusc. 1, 21, 48:

    quom ex alto puteo sursum ad summum escenderis,

    Plaut. Mil. 4, 4, 14:

    altissimae radices,

    Cic. Phil. 4, 5:

    altae stirpes,

    id. Tusc. 3, 6, 13:

    altissima flumina,

    Caes. B. C. 3, 77:

    altior aqua,

    id. ib. 1, 25:

    alta theatri Fundamenta,

    Verg. A. 1, 427:

    gurgite in alto,

    in the deep whirlpool, id. E. 6, 76:

    altum vulnus,

    id. A. 10, 857; Petr. 136; Sen. Troad. 48:

    altum totā metitur cuspide pectus,

    Sil. 4, 292; so id. 6, 580 al.:

    unde altior esset Casus,

    Juv. 10, 106.—With the abl. of measure:

    faciemus (scrobes) tribus pedibus altas,

    Pall. Jan. 10, 3.—
    II.
    Trop. (more freq. in and after the Aug. per.), deep, profound:

    somno quibus est opus alto,

    Hor. S. 2, 1, 8; so Liv. 7, 35:

    sopor,

    Verg. A. 8, 27:

    quies,

    id. ib. 6, 522:

    silentium,

    id. ib. 10, 63; Quint. 10, 3, 22:

    altissima tranquillitas,

    Plin. Ep. 2, 1:

    altissima eruditio,

    id. ib. 4, 30:

    altiores artes,

    Quint. 8, 3, 2.— Subst.: altum, i, n., the depth, i. e. what is deep or far removed:

    ex alto dissimulare,

    Ov. Am. 2, 4, 16:

    non ex alto venire nequitiam, sed summo, quod aiunt, animo inhaerere,

    Sen. Ira, 1, 16 med. al.—Hence, ex alto repetere, or petere, in discourse, to bring from far; as P. a., farfetched:

    quae de nostris officiis scripserim, quoniam ex alto repetita sunt,

    Cic. Fam. 3, 5:

    quid causas petis ex alto?

    Verg. A. 8, 395 (cf.:

    alte repetere in the same sense,

    Cic. Sest. 13; id. Rep. 4, 4, and v. al. infra).—
    C.
    Poet., in reference to a distant (past) time: cur vetera tam ex alto appetissis discidia, Agamemno? Att. ap. Non. 237, 22 (altum: vetus, antiquum, Non.); cf. Verg. G. 4, 285.—With the access. idea of venerable (cf. antiquus), ancient, old:

    genus alto a sanguine Teucri,

    Verg. A. 6, 500:

    Thebanā de matre nothum Sarpedonis alti,

    id. ib. 9, 697;

    genus Clauso referebat ab alto,

    Ov. F. 4, 305:

    altā gente satus,

    Val. Fl. 3, 202:

    altis inclitum titulis genus,

    Sen. Herc. Fur. 338.— Adv.: altē, and very rarely altum, high, deep (v. supra, altus, P. a. init.).
    A.
    High, on high, high up, from on high, from above (v. altus, P. a., A.).
    I.
    Lit.:

    alte ex tuto prospectum aucupo,

    Att. Trag. Rel. p. 188 Rib.:

    colomen alte geminis aptum cornibus,

    id. ib. p. 221:

    alte jubatos angues,

    Naev. ib. p. 9:

    jubar erigere alte,

    Lucr. 4, 404:

    roseā sol alte lampade lucens,

    id. 5, 610:

    in vineā ficos subradito alte, ne eas vitis scandat,

    Cato, R. R. 50:

    cruentum alte extollens pugionem,

    Cic. Phil. 2, 12, 28: non animadvertis cetarios escendere in malum alte, ut perspiciant pisces? Varr. ap. Non. 49, 15:

    (aër) tollit se ac rectis ita faucibus eicit alte,

    Lucr. 6, 689:

    dextram Entellus alte extulit,

    Verg. A. 5, 443:

    alte suras vincire cothurno,

    high up, id. ib. 1, 337:

    puer alte cinctus,

    Hor. S. 2, 8, 10, and Sen. Ep. 92:

    unda alte subjectat arenam,

    Verg. G. 3, 240:

    Nihil tam alte natura constituit, quo virtus non possit eniti,

    Curt. 7, 11, 10: alte maesti in terram cecidimus, from on high, Varr. ap. Non. 79, 16:

    eo calcem cribro succretam indito alte digitos duo,

    to the height of two fingers, Cato, R. R. 18, 7; so Col. R. R. 5, 6, 6.— Comp.:

    quae sunt humiliora neque se tollere a terrā altius possunt,

    Cic. Tusc. 5, 13, 37:

    tollam altius tectum,

    id. Har. Resp. 15, 33:

    altius praecincti,

    Hor. S. 1, 5, 5:

    pullus in arvis altius ingreditur,

    Verg. G. 3, 75:

    caput altius effert,

    id. ib. 3, 553:

    altius atque cadant imbres,

    id. E. 6, 38 ubi v. Forb.:

    altius aliquid tenere,

    Sen. Q. N. 1, 5.— Sup.: [p. 96] cum altissime volāsset (aquila), Suet. Aug. 94.—
    II.
    Trop.:

    alte natus,

    Albin. 1, 379 (cf.: altus Aeneas, supra, P. a., A. II.):

    alte enim cadere non potest,

    Cic. Or. 28, 98:

    video te alte spectare,

    id. Tusc. 1, 34, 82; id. Rep. 6, 23, 25.— Comp.:

    altius se efferre,

    Cic. Rep. 6, 23, 25; 3, 3, 4:

    altius irae surgunt ductori,

    Verg. A. 10, 813:

    altius aliquid agitare,

    Cels. 1 prooem.:

    attollitur vox altius,

    Quint. 11, 3, 65:

    verbis altius atque altius insurgentibus,

    id. 8, 4, 27.— Sup.:

    Ille dies virtutem Catonis altissime illuminavit,

    Vell. 2, 35:

    ingenium altissime adsurgit,

    Plin. Ep. 8, 4.—
    B.
    Deep, deeply (v. altus, P. a. B.).
    I.
    Lit.:

    ablaqueato ficus non alte,

    Cato, R. R. 36:

    ferrum haud alte in corpus descendere,

    Liv. 1, 41:

    alte vulnus adactum,

    Verg. A. 10, 850; Ov. M. 6, 266; Curt. 4, 6, 18; Cels. 5, 26, 30:

    timidum caput abdidit alte,

    Verg. G. 3, 422:

    alte consternunt terram frondes,

    deeply strew, id. A. 4, 443:

    ut petivit Suspirium alte!

    Plaut. Cist. 1, 1, 58 (cf.:

    ingentem gemitum dat pectore ab imo,

    Verg. A. 1, 485):

    inter cupam pertundito alte digitos primorīs tres,

    Cato, R. R. 21, 2:

    minimum alte pedem,

    Col. de Arb. 30.— Comp.:

    ne radices altius agant,

    Col. 5, 6, 8:

    terra altius effossa,

    Quint. 10, 3, 2:

    cum sulcus altius esset impressus,

    Cic. Div. 2, 23, 50:

    frigidus imber Altius ad vivum persedit, Verg G. 3, 441: tracti altius gemitus,

    Sen. Ira, 3, 4, 2.— Sup.:

    (latronibus gladium) altissime demergo,

    App. M. 2, 32.—
    II.
    Trop., deeply, profoundly, far, from afar:

    privatus ut altum Dormiret,

    Juv. 1, 16:

    alte terminus haerens,

    Lucr. 1, 77:

    longo et alte petito prooemio respondere,

    Cic. Clu. 21, 58:

    ratio alte petita,

    Quint. 11, 1, 62:

    alte et a capite repetis, quod quaerimus,

    Cic. Leg. 1, 6, 18; id. Rep. 4, 4, 4; id. Sest. 13, 31.— Comp.:

    qui altius perspiciebant,

    had a deeper insight, Cic. Verr. 1, 7, 19:

    quae principia sint, repetendum altius videtur,

    must be sought out more deeply, id. Off. 1, 16:

    altius repetitae causae,

    Quint. 11, 1, 62:

    de quo si paulo altius ordiri ac repetere memoriam religionis videbor,

    Cic. Verr. 4, 105:

    Hisce tibi in rebus latest alteque videndum,

    Lucr. 6, 647:

    altius supprimere iram,

    Curt. 6, 7, 35:

    altius aliquem percellere,

    Tac. A. 4, 54:

    altius metuere,

    id. ib. 4, 41:

    altius animis maerere,

    id. ib. 2, 82:

    cum verbum aliquod altius transfertur,

    Cic. Or. 25, 82:

    Altius omnem Expediam primā repetens ab origine famam,

    Verg. G. 4, 285;

    so,

    Tac. H. 4, 12:

    altius aliquid persequi,

    Plin. 2, 23, 31, § 35:

    hinc altius cura serpit,

    id. 4, 11, 13, § 87.— Sup.:

    qui vir et quantus esset, altissime inspexi,

    Plin. Ep. 5, 15, 5.
    2.
    altus, ūs, m. [alo], a nourishing, support:

    terrae altu,

    Macr. S. 1, 20 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > altus

  • 20 animadverto

    ănĭmadverto (archaic - vorto), ti, sum, 3, v. a. [contr. from animum adverto, which orthography is very freq. in the anteclass. period; cf. adverto, II. B.] (scarcely found in any poet beside Ter. and Verg.), to direct the mind or attention to a thing, to attend to, give heed to, to take heed, consider, regard, observe.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    alios tuam rem credidisti magis quam tete animum advorsuros,

    Ter. Phorm. 3, 1, 3:

    atque haec in bello plura et majora videntur timentibus, eadem non tam animadvertuntur in pace,

    Cic. Div. 2, 27:

    sed animadvertendum est diligenter, quae natura rerum sit,

    id. Off. 2, 20, 69:

    dignitas tua facit, ut animadvertatur quicquid facias,

    id. Fam. 11, 27, 7; Nep. Epam. 6, 2.—With ut, to think of:

    illud me non animadvertisse moleste ferrem, ut ascriberem, etc.,

    Cic. Fam. 5, 20, 5 (cf.:

    animos advertere, ne,

    Liv. 4, 45).—
    B.
    Esp., as t. t.
    1.
    Of the lictor, whose duty it was to give attention, to see, that the consul, when he appeared, should receive due homage (cf. Sen. Ep. 64; Schwarz ad Plin. Pan. 23, and Smith, Dict. Antiq., s. v. lictor):

    consul animadvertere proximum lictorem jussit,

    Liv. 24, 44 fin.
    2.
    Of the people, to whom the lictor gave orders to pay attention, to pay regard to:

    consule theatrum introeunte, cum lictor animadverti ex more jussisset,

    Suet. Caes. 80 Ruhnk.—
    II.
    Transf., as a consequence of attention.
    A.
    To remark, notice, observe, perceive, see (in a more general sense than above; the most usu. signif. of this word).
    a.
    With acc.:

    Ecquid attendis? ecquid animadvertis horum silentium?

    Cic. Cat. 1, 8, 20: utcumque animadversa aut existimata erunt, Liv. praef. med.:

    his animadversis,

    Verg. G. 2, 259; 3, 123 et saep.:

    Equidem etiam illud animadverto, etc.,

    Cic. Off. 1, 12, 37 Beier.:

    nutrix animadvertit puerum dormientem circumplicatum serpentis amplexu,

    id. Div. 1, 36, 79.—
    b.
    With acc. and inf.:

    postquam id vos velle animum advorteram,

    Ter. Phorm. 5, 8, 16:

    qui non animadverterit innocentes illos natos, etc.,

    Nep. Epam. 6, 3:

    turrim conlucere animadvertit,

    Tac. H. 3, 38.—
    c.
    With ind. quest.: quod quale sit, etiam in bestiis quibusdam animadverti potest, Cic.Am. 8, 27.—
    B.
    In a pregn. sense, to discern something, or, in gen., to apprehend, understand, comprehend, know (less freq. than the synn. cognoscere, intellegere, etc.):

    boni seminis sues animadvertuntur a facie et progenie,

    Varr. R. R. 2, 4, 4:

    nonne animadvertis, quam multi effugerint?

    Cic. N. D. 3, 37, 89:

    ut adsint, cognoscant, animadvertant, quid de religione... existimandum sit,

    id. ib. 1, 6, 14:

    animadverti enim et didici ex tuis litteris te, etc.,

    id. Fam. 3, 5.—
    C.
    To notice a wrong, to censure, blame, chastise, punish (cf. the Engl. phrase to attend to one, for to punish):

    Ea primum ab illo animadvortenda injuriast,

    deserves to be punished, Ter. And. 1, 1, 129 (animadvortenda = castiganda, vindicanda, Don.):

    O facinus animadvortendum,

    O crime worthy of punishment, id. ib. 4, 4, 28:

    animadvertenda peccata,

    Cic. Rosc. Am. 40:

    res a magistratibus animadvertenda,

    id. Caecin. 12:

    neque animadvertere neque vincire nisi sacerdotibus permissum = morte multare,

    to punish with death, Tac. G. 7.—Esp. freq. in judicial proceedings as t. t., constr. with in aliquem: qui institueras [p. 122] animadvertere in eos, Cic. Verr. 2, 2, 23:

    imperiti, si in hunc animadvertissem, crudeliter et regie factum esse dicerent,

    id. Cat. 1, 12, 30:

    qui in alios animadvertisset indictā causā,

    id. Fam. 5, 2; so Sall. C. 51, 21; Liv. 1, 26:

    in Marcianum Icelum, ut in libertum, palam animadversum,

    Tac. H. 1, 46; 1, 68; 1, 85; 4, 49; Suet. Aug. 15; id. Tib. 61; id. Calig. 30; id. Galb. 20; Dig. 48, 19, 8 al.;

    hence, effect for cause, animadverti,

    to offend, be censurable, Cic. Or. 3, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > animadverto

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»